Beyond the Hills

'Laat me los, iedereen kijkt naar ons.' Vanaf de eerste scène in Beyond The Hills wordt het verschil tussen Alina en Voichita benadrukt. Alina komt per trein uit Duitsland om haar vriendin in een klooster op het platteland van Roemenië te bezoeken. Huilend stort ze zich op het station in haar armen, maar de koele opmerking van Voichita werkt als een koude douche. Alina, gekleed in een blauw Reebok-trainingspak, heeft Voichita, in een donker gewaad, veel meer nodig dan andersom.

Wat er precies is gebeurd toen Alina in Duitsland woonde, houdt de Roemeense filmmaker Cristian Mungiu in zijn sterke derde film in het midden. Het gaat erom dat ze eenzaam, ongelukkig en hulpbehoevend is en dat ze in Voichita, die ze kent uit het weeshuis van vroeger, een vriendin ziet die haar troost kan bieden. En hoe dit gaandeweg tot iets verschrikkelijks leidt.

Voichita is niet meer de vriendin die ze ooit was, dat is snel duidelijk. Alina kan het niet aanzien hoe ze zich kritiekloos in het gedisciplineerde kloosterleven heeft gestort. Waarom gebruikt ze het woordje 'God' in vrijwel elke zin? Kan ze niet praten als een gewoon mens? Snapt Voichita dan echt niet dat die verdomde God hun vriendschap, Alina's hulpbehoevendheid ook, in de weg zit?

Tegelijk lijkt Alina zich niet te realiseren dat ze met haar rebelse gedrag binnen de potentieel goedwillende kloostergemeenschap iets kapot maakt. Dat ze Voichita, die er in elk geval geestelijke rust heeft gevonden, tijdens haar aanwezigheid geen moment voor vol aanziet.

Cristian Mungiu filmt hun onderlinge confrontaties als een documentairemaker die de realiteit zo eerlijk mogelijk registreert, met lang aangehouden camera-shots, zonder opsmuk, zonder muziek en daarmee zonder moreel oordeel, precies zoals hij dat in zijn met een Gouden Palm bekroonde abortusdrama 4 maanden, 3 weken, 2 dagen (2007) deed. Die aanpak resulteert in scènes die soms wat toneelmatig aanvoelen, maar voor de geloofwaardigheid van het drama, dat gaandeweg steeds beklemmender wordt, werkt de gedetailleerde uitwerking van hun onderlinge verhouding onvoorstelbaar goed.

Niet meer dan terecht dat hoofdrolspeelsters Cosmina Stratan en Cristina Flutur dit voorjaar tijdens het filmfestival van Cannes de Gouden Palm voor beste actrice mochten delen. Naast Mungiu's camera is het hun spel dat de toeschouwer dwingt goed te kijken, om ondanks de wederzijdse wanhoop van het tweetal met beide vriendinnen mee te voelen, waardoor de uiteindelijke ontknoping des te harder aankomt.

De Roemeense filmer toont zijn meesterschap door tijdens het eerste uur met wat gortdroge humor een beetje lucht toe te laten, zonder zijn gedegen verhaalopbouw te verstoren. Wanneer een non zich afvraagt wat Alina in Duitsland deed voor ze bij Voichita op bezoek kwam, zegt een ander: 'Als ze maar niet bij een sekte zat.'

Beyond the Hills duurt ruim tweeënhalf uur. Dat Mungiu tijd nodig heeft voor zijn verhaal op gang komt, kan niemand ontgaan, maar de wijze waarop hij met bewuste beperking van filmische middelen een verhaal vertelt over de onbetrouwbare, zelfs levensgevaarlijke band tussen vriendschap en geloof, en daarmee een onverwacht stevige mokerslag uitdeelt, verdient alle lof.