3 Faces

Met het maken van 3 Faces riskeerde Jafar Panahi (Taxi Teheran) opnieuw een gevangenisstraf in Iran. Opnieuw, omdat Panahi al sinds 2010 weet dat deze gevangenisstraf boven zijn hoofd hangt. In 2010 werd hem namelijk een 20-jarig verbod opgelegd om te regisseren, scenario's te schrijven, interviews te geven aan Iraanse of buitenlandse media en om Iran te verlaten. Als hij dit verbod zou verbreken, zou hem een gevangenisstraf van 6 jaar te wachten staan. Jarenlang maakte hij ondanks dit verbod toch films, die hij het land uit smokkelde en die, niet alleen door de bijzondere reis die zij moesten afleggen maar ook door hun artistieke waarde, grote internationale erkenning kregen. Al sinds 1995 worden Panahi’s films over de hele wereld tot de top gerekend en zelfs wanneer zij officieel niet zouden mogen bestaan, winnen ze nog steeds de grootste filmprijzen. Ondanks Panahi’s internationale bekendheid en de grootheid van zijn films, werd hij al die tijd niet opgepakt. Dit gebeurde pas in juli 2022, na het maken van zijn laatste film No Bears. ‘Gelukkig’ werd hij afgelopen februari vrijgelaten na een hongerstaking van twee dagen. Panahi werd verdacht van ‘propaganda tegen het systeem’ door middel van zijn films. In alle eerlijkheid kun je dus concluderen dat de Iraanse Staat - in tegenstelling tot wij - geen fan is van meneer Panahi’s kunst. Maar waarom niet?

Kort gezegd, omdat Panahi een kunstenaar is die zijn films koste wat het kost inzet als wapen tegen het patriarchale systeem van Iran. Met zijn films bekritiseert hij de gang van zaken in Iran en dit wordt, zoals ook de vreselijke protesten van het afgelopen jaar laten zien, absoluut niet gewaardeerd door de overheid. Met 3 Faces doet hij niets anders. Deze keer door drie actrices uit drie verschillende generaties in beeld te brengen, die allemaal op hun eigen manier vechten tegen (en met) het Iraanse systeem.

Bijzonder aan Panahi’s films is niet alleen het feit dat deze letterlijk een wapen in Panahi’s strijd voor vrijheid en gelijkheid zijn, maar ook hun filmische stijl op zich. Zijn films zijn (wellicht doordat ze eigenlijk niet mogen bestaan) namelijk geheel uniek en 3 Faces is hier geen uitzondering op. Doordat Panahi zichzelf speelt (wat hij eerder ook al deed) en ook bekende actrice Behnaz Jafari een rol geeft als haarzelf, worden fictie en realiteit met elkaar verweven. Wat is gepland en wat niet? Welke dialogen zijn van tevoren bedacht en welke zijn authentiek? Panahi’s spel met fictie en realiteit vormt al sinds de jaren ‘60 een belangrijk aspect in zijn films. Zo ook dus bij 3 Faces, waarin vooral de beginscène zoveel indruk en verwarring teweegbrengt dat je de rest van de film op het puntje van je stoel zit. Panahi weet met 3 Faces opnieuw een film te creëren die niet alleen een wapen is tegen de Iraanse staat, maar ook tegen alles wat we denken te weten over film en hoe film eruit hoort te zien.

Geschreven door Nikki Nilwik