Aus dem Nichts

Dat Diane Kruger op Cannes bekroond werd voor haar rol in Aus dem Nichts, snappen wij wel. De close-ups van haar gezicht, waarop de woede en wanhoop haarfijn af te lezen zijn, tillen deze thriller naar een hoger niveau. Regisseur Fatih Akin liet zich inspireren door een zwarte bladzijde uit de naoorlogse geschiedenis van Duitsland; die van de neonazistische terreurbeweging ‘Nationalsozialistische Untergrund’ (NSU), die tussen 2000 en 2006 verschillende moorden pleegde. Het is duidelijk geen stof voor een gezellige familiefilm, maar wel een zeer interessant en noodzakelijk verhaal waarin thema’s naar voren komen die, in een tijd waarin polarisatie alleen maar lijkt toe te nemen, pijnlijk actueel zijn.

Katja belandt in een duistere nachtmerrie wanneer zij haar man Nuri en 6-jarige zoontje Rocco verliest bij een bomaanslag. Ze weet het zeker: de aanslag is gepleegd door een tweetal extreemrechtse neonazi’s, maar ondanks de sterke aanwijzingen worden ze vrijgesproken. De onmacht die zij ervaart vanuit haar positie vormt zich om tot een drang naar gerechtigheid en wraak. Akin confronteert je met je eigen positie, en legt bovendien een pijnlijk stukje werkelijkheid bloot.

De grimmige toon wordt op het eerste oog gezet door het fantastische acteerwerk van Kruger, maar wordt ook doorgevoerd in de vorm van de film. Veel scènes spelen zich af in donkere en regenachtige omgevingen die de uitzichtloosheid bevorderen – en er bovendien voor zorgen dat je als kijker compleet wordt meegevoerd in de primaire emoties van waaruit Katja handelt. De film is dan ook niet enkel een fictieve visualisatie van de moorden die gepleegd zijn door extreemrechtse groeperingen in Duitsland, maar vooral een portret van een vrouw die ‘uit het niets’ slachtoffer wordt van een verschrikkelijke terreuractie. Het vertrouwen van Katja in de rechtsstaat loopt gaandeweg steeds meer schade op. Zij staat er als slachtoffer van deze terreuractie alleen voor, en dat terwijl ze in haar rouwproces ook al niet op begrip van anderen kan rekenen. Ze zoekt haar verdoving in drugs; een onverantwoorde keuze maar ook hier heb je als kijker haast begrip voor – want wat doe je als alles wat je lief is je wordt ontnomen? Zo slaat deze film een brug tussen een drama waarbij het falen van de Duitse rechtsstaat aan de kaak wordt gesteld, en een ontzettend spannende wraak-thriller.