Bellissima

Here Comes Honey Boo Boo. De vergelijking met de reality tv-serie over het kindersterretje dat door haar coupon-knippende moeder aan schoonheidswedstrijden meedoet doemt op wanneer je anno 2015 naar deze film van Luchino Visconti kijkt. En de gelijkenis gaat zelfs verder dan vergelijkbare verhalen van moeders die hun dochtertje via een wedstrijd het sterrendom in proberen te drukken, om zo hun eigen piek-loze levens plaatsvervangend van succes te kunnen voorzien. Is Bellissima dan van alle tijden? Niet helemaal, want de beeldtaal is wel degelijk die van een andere tijd. Maar het is juist die stijl die zich uitermate goed leent voor dit onderwerp.

Er wordt een wedstrijd uitgezet: een grote filmmaker is op zoek naar een ruwe diamant, een meisje van zes of zeven dat de hoofdrol mag vertolken in zijn nieuwste film. Italië staat op zijn kop, en zo ook het leven van Maddalena Cecconi, die haar kans schoon ziet om haar dochtertje in het voetlicht te werpen. De hysterie van de wanhopige ouder wordt hier op de voorgrond gezet, maar het sentiment hebben we de afgelopen paar jaren (misschien wel meer dan ooit) vaak genoeg voorbij zien komen op televisie: Starmaker, Idols, Popstars, Rock Nation, Holland’s Got Talent, X-factor, The Voice of Holland, Voice Kids.. Het idee van de onontdekte stem van een generatie willen zijn is van alle tijden. Bellissima laat dan ook twee archetypen zien: het Talent(je) en, zoals Hans Beerekamp zegt, de “moeder from hell”. Net als het eerder genoemde Honey Boo Boo zijn deze shows ‘reality tv’, waar de schijn van realisme wordt gebruikt om vooropgezette verhalen te vertellen (vind je het niet toevallig dat je vanaf het begin al de uiteindelijk top 10 volgt?). Visconti’s Bellissima wordt gerekend tot het ‘neorealisme’, en staat dus ook met één been in het weergeven van de werkende klassen, en met één been in het scheppen van een verhaal.

Ik hoor je vragen: neorealisme? De Italiaanse cinema floreerde in de jaren ‘30 met ‘witte telefoonfilms’: dure, hypergestileerde drama’s over de bourgeoisie. Na de tweede wereldoorlog lag het land in puin en viel het centrum van de filmindustrie weg. Een nieuwe school filmmakers stond op en zette een tegenbeweging in. Zij mixten documentaire (schieten op locatie) met het gebruik van geschoolde acteurs. Zij toonden de belevingswereld van de onderklasse op een rauwe en echte manier: in alle opzichten het compleet tegenovergestelde van wat men gewend was. Het teruggrijpen op realisme werd dan ook letterlijk neorealisme genoemd. Bovenal legde het Italiaanse neorealisme in feite de blauwdruk de moderne cinema. Paul Greengrass’ Bloody Sunday is als het ware neo-neorealisme..Een van die geschoolde acteurs die er vanaf het eerste begin bij was? Anna Magnani, tevens de hoofdrolspeelster van Bellisima.

Bellissima is de oudste film die tot dusver in de Cinetree stal is opgenomen. Enige achtergrondinformatie is daarom misschien wel handig, want eerlijk is eerlijk: niet iedereen is gewend om films van meer dan zestig (!) jaar oud te kijken. Laat je door de leeftijd in ieder geval niet afschrikken, want het zal niet vervelen. Bellissima heeft het tempo er namelijk goed inzitten, maar dan moet je wel weten hoe je moet kijken.

Wat is er dan anders aan de zogeheten ‘beeldtaal’? Deze film is grotendeels geschoten met één lens die een vrij grote kijkhoek heeft. De composities zijn daarmee ruimer dan de huidige tendens van nauwe close-ups. Dit geeft de acteurs ruimte te bewegen en fysiek te spelen, te performen! Bij Bellissima gebeurt er dan ook altijd wel wat in de randen van het scherm, omdat regisseurs er destijds nog op vertrouwden dat hun publiek slim genoeg was zelf rond te speuren in het venster en kaders te stellen. Het ‘tempo’ ligt dus binnen de shots: in het acteerwerk, de verschuivende visuele lijnen, de dialogen, de momenten waarop je zelf je ogen over het scherm kunt laten glijden. Montage is aanwezig om shots te verbinden, niet om je oog te geleiden zoals nu de standaard is. De in onze moderne ogen Spartaanse stijl lijkt in contrast met de glamour waarom wordt gevochten – maar het is juist deze stijl die écht talent vereist.

Neem het vooral niet te zwaar op. ‘Oudere’ films lijken voor hedendaagse kijkers vaak intimiderend, maar vergeet niet dat het ook gewoon leuk mag zijn. Bellissima laat een tijdloos fenomeen zien in een tijdseigen stijl. Voel je vrij te lachen en geniet bovenal van de mooie plaatjes uit vervlogen tijden. Probeer dan ook gelijk het vrijere kijken eens uit met deze film, waar het acteerwerk lekker rondvliegt en de dialogen in opzwepende salvo’s worden afgevuurd – wie weet krijg je wel zin in meer films van halverwege de vorige eeuw.