Être et Avoir

Être et Avoir begint op een tempo dat de film gedurende honderd minuten aanhoudt. Uiterst kalm, vredig, haast idyllisch. Een kudde koeien kruipt dicht bijeen om zich warm te houden in de vallende sneeuw. Vanuit een Franse huiskamer zien we hoe de sneeuwstorm voor het smalle raam voorbij raast. Een wit busje rijdt langzaam over de witte bosweg heen en pikt de schoolkinderen één voor één op. Of je het nu wilt of niet; dit trage tafereel wekt direct je nieuwsgierigheid. Wat gebeurt er allemaal in dit Franse landschap?

Nou, in dit Franse landschap (de streek Auvergne, welteverstaan) staat een klein, rustiek schooltje. Een schooltje dat ons lijkt terug te voeren naar een tijd die al heel lang voorbij is. De tijd waarin de meester nog echt een meester was. Waarin het schoolplein je hele wereld vormde en een leven met stress, sociale codes en overspannen collega’s nog heel ver weg leek. En in dit kleine, Franse dorpsschooltje probeert meester Lopez zijn dertien leerlingen op geheel eigen wijze les te geven. Met liefde, met aandacht en met persoonlijke begeleiding. En dat weet deze meester op zo’n bijzondere en respectvolle teweeg te brengen, dat je direct zou willen dat dit je eigen meester was.

Gedurende één schooljaar heeft regisseur Nicolas Philibert deze lieve, ietwat ouderwetse schoolmeester gevolgd. De klas die Lopez les geeft, bestaat uit slechts dertien leerlingen. Daarmee is trouwens ook direct de omvang van de gehele school bepaald; want Georges Lopez is niet alleen de schoolmeester, maar ook de directeur, conciërge en kleuterleider. En of dat allemaal nog niet genoeg is, blijkt het in dit klasje niet om één en hetzelfde leerjaar te gaan (zoals wij dat in de grote steden gewend zijn), maar om 'alle leerjaren in één'. En daar komt nog eens bij dat deze leerlingen in werkelijk álles verschillen: in leeftijd (drie tot twaalf jaar), in intelligentie, in speelsheid, in energie, in afkomst, in toekomstperspectief. En wie daar op de juiste wijze mee om weet te gaan, mag zichzelf wat ons betreft gerust een held noemen.

In Être et Avoir gebeurt in objectieve zin misschien weinig, maar daarmee doe je deze film echt tekort. Regisseur Philibert wisselt de intieme beelden tussen meester Lopez en zijn leerlingen af met mooie, integere beelden van het Franse landschap. Het wordt winter, dan lente, dan zomer. En in die seizoenen volgen we de leerlingen van meester Lopez zowel in de school als thuis. Van de camera lijken Lopez en zijn leerlingen nauwelijks last te hebben; ze doen gewoon hun ding en lijken vrijwel nooit door te hebben dat er überhaupt gefilmd wordt. Dat levert prachtige beelden op: een kinder ruzie tussen twee jongetjes, een intiem gesprek tussen Lopez en de ietwat zwakbegaafde Nathalie, een opgegeven dictee onder een groepje dennenbomen. Het is allemaal even hartverwarmend.

In Être et Avoir word je heen en weer geslingerd tussen ontroering, vertedering, humor en ernst. En er zijn maar weinig films die dat zo mooi in beeld kunnen brengen als Nicolas Philibert. Zorg dat je Être et Avoir gaat kijken want het is absoluut de moeite waard.