Forever

Een kerkhof dat bruist van leven, dat is Père-Lachaise zowel letterlijk als figuurlijk. De befaamde rustplaats huist een behoorlijk aantal bekende namen uit de kunstgeschiedenis: Marcel Proust, Jim Morisson, Simone de Beauvoir, Frédéric Chopin, Oscar Wilde.. Maar in Forever van Heddy Honigmann staan de vele trouwe bezoekers centraal. Deze hebben op hun eigen manier een diepgaande band met een van de vele begraven mensen, of zelfs de graven. Zo vormt Honigmann een ogenschijnlijk doodse plek om tot een kloppend hart dat anderen van levenskracht voorziet.

Tegenwoordig lopen de Schone Kunsten het risico ondergesneeuwd te raken in de hectiek van je apps, mails en smart tv. Daarom is Forever een welkome film. Was je al bijna vergeten dat kunst een belangrijke plek in je leven innam? Of dit nu literatuur, beeldende kunst, of film is maakt niet uit – deze documentaire laat de kracht van al deze vormen zien, met de pracht van Kunst als verbindende factor. Om je hier naartoe te leiden maakt Honigmann een slimme zet: het befaamde kerkhof Père-Lachaise wordt namelijk ingezet als ontmoetingsplek in de breedste zin van het woord: levende kunstenaars ontmoeten hier overleden kunstenaars, anderen ontmoeten er oude geliefden. Maar bovenal worden ontastbare dingen met elkaar in aanraking gebracht: rituelen, emoties en natuurlijk diverse kunststromingen. Want, laat Honigmann ons zien, waar zou ons bewustzijn zijn zonder kunst?

Met Forever wordt een mooie kaleidoscopische film in elkaar gezet. De personen die de revue passeren zijn stuk voor stuk innemend, en de band tussen bezoeker en graven is er een die je moet zien om te geloven. Veel van hen komen al jaren bij hetzelfde graf – de een om het te onderhouden, de ander om voor te lezen, weer een ander om een pen te plaatsen zodat er in het hiernamaals doorgeschreven kan worden. Als ze niet al van alles weten over degene die er begraven ligt dan drijft er wel een verhaal boven over hoe de bezoeken zich inpassen in hun eigen dagelijkse beslommeringen. Af en toe lijken de schakeringen zelfs zo netjes op de insteek aan te sluiten dat je je bijna afvraagt of er niet een beetje geregisseerd is – maar de film draait uiteindelijk ook om de verstrengeling van kunst met het dagelijks leven, dus een beetje kunstmatigheid zou daar alleen maar perfect in passen.

Het keerpunt van de film is eigenlijk het segment met Stéphane Heuet, die vertelt over zijn verhouding tot het werk van Proust. Zo zegt hij: "de Recherche is een zoektocht naar jezelf maar dan moet je al wel iemand zijn.. op mijn twintigste was ik nog niemand, er was niemand te ontdekken." 15 jaar later herlas hij het werk om te kunnen aantonen dat het verschrikkelijk was, maar juist toen sprong de vonk over. Heuet's uiteenzettingen over Proust's concept van gestuurde en ongestuurde herinneringen, en de manier waarop kunst de mechanieken van de mens kan blootleggen vormen niet alleen een van de sterkste passages in de film, maar vat de algehele thematiek eigenlijk ook in een klap samen. En dat is knap, want de film bestaat juist bij de gratie van het aaneenrijgen van individuele verhalen.

Wanneer iemand er naar vraagt vat Honigmann de film van achter de camera als volgt samen: "het is een film over het belang van kunst in het leven". Maar eigenlijk is er meer aan de hand. De film is een verhandeling over herinnering, liefhebben, bewustzijn en leven en dood. Kijken naar Forever is ingaan op een vriendelijke uitnodiging een drempel over te stappen. Eenmaal binnen maken dood en herinnering, evenals Kunst en Leven (inderdaad, beide met een hoofdletter), onderdeel uit van een zichzelf voedende keten. Dus laat Forever de defibrillator zijn voor je kunstzinnige hart. Want zolang er liefde voor kunst is, zal de kunst er zijn om lief te hebben. Forever.