Four Lions

Als er één onderwerp vandaag de dag wel taboe is en bijzonder lastig te verfilmen als een komedie, dan is het wel terrorisme. Four Lions uit 2010 is een gedurfde poging om aanslagen, en de terroristen die ze plegen, op satirische en ironische wijze op het filmdoek te laten verschijnen. Maar zoals elke sterke duistere komedie het beaamt is het niet enkel de humor in een vreemde context die het bijzonder maakt. Het is die tonale botsing tussen humoristisch geklungel en doodserieuze onderbuikgevoelens die een bijzondere tweestrijd creëert.

Een groepje Britse would-be-terroristen met de doordachtheid en expertise van een stel kleuters oefenen in een hopeloos jihadclubje. Dit is de toon van de film: knulliger kan het niet dan bebaarde mannen die met een duidelijk Brits accent grote hoeveelheden bommateriaal bij de lokale drogist hebben gekocht of amateuristische terreurvideo’s in elkaar hebben gezet. Zodra er echter mensen opgeblazen worden begint het realisme zich op te dringen. Hoewel de film ook de draak steekt met geweld en hoe dom alle betrokkenen ermee omgaan, wordt dan steeds duidelijker dat de zelfmoorddromers compleet verdwaald zijn.

Dit is nog wel het duidelijkst in de recalcitrante Barry die te allen tijde vijanden om zich heen ziet en in zijn paranoia simkaarten inslikt om niet gevonden te worden. Dan is er nog Waj die zijn wereldkennis uit kinderboekjes haalt en Omar die voor elke mogelijke tegenslag iemand anders de schuld geeft. Voor Omar en meerdere bijpersonages is falen en het daarna verwijten ook een belangrijk thema dat voortdurend terug komt, al dan niet op ludieke wijze. Als er iemand per ongeluk opblaast was het de schuld van God, wanneer teammaten in het algemeen iets verpesten neemt er nooit iemand zijn verantwoordelijkheid en alle dagelijkse sleur wordt natuurlijk veroorzaakt door westers imperialisme en de kapitalistische kerk die McDonalds heet.

Omar en zijn handlangers zijn het zat om altijd in het leven maar achter in de rij aan te sluiten. Ze zijn de westerse wereld en alles waar het voor staat zodanig beu dat ze dromen over het slopen ervan, al rijdend in een van binnen versierd busje en terwijl ze naar ophitsende Arabische muziek luisteren. Dit contrasteert overigens prachtig met hetzelfde groepje dat helemaal losgaat op westerse muziek zoals ‘Dancing in the moonlight’ en wanneer ze zogenaamd naar het terroristenkamp gaan in de naam van gratis achtbaanritjes in Alton Towers. De suïcidale Britten laten in de grote climax dan ook mooi zien dat ze geen van allen weten waar ze mee bezig zijn, dat ze opereren vanuit misinformatie en een gebrek aan verantwoordelijkheid nemen. Wat nog eens benadrukt wordt door de vijandige politie die ook oneindig veel domme fouten maken en nimmer toegeven dat ze maar wat doen.

Four Lions is als het ware één grote ‘oxymoron’: in zichzelf een en al tegenspraak. Tot de nok gevuld met ironische situaties, hypocriete hoofdpersonen en een vreemde mix van gelach en verderf. Het portretteert een bende van verwarde mensen die als losse projectielen proberen anderen aan te vallen maar enkel zichzelf raken. Bovendien biedt de film als geheel tegelijkertijd een dramatische blik op de beweegredenen als een humorvolle blik op het onverantwoorde gedrag dat erop volgt. Het totaalplaatje maakt voor een tegendraadse film met een controversieel onderwerp, dat naast slapstickachtige explosies en terroristenhumor ook een bijzonder thema aan bod brengt en een unieke oefening is in ironie. Pijnlijk intrigerend.