Geen plek onder de zon

In tijden als deze - waarin velen van ons voor onbepaalde tijd thuis zitten en zich helaas zoveel mogelijk van vrienden en sociale contacten moeten isoleren - zijn liefde, veiligheid, zorg en warmte voor ons allemaal van levensbelang. Als je bijna niet naar buiten kunt en het normale leven volledig op z’n kop staat; hoe fijn is het dan om steun te kunnen vinden bij de mensen van wie je houdt? Helaas is een warm, fijn of veilig thuis niet voor ieder kind vanzelfsprekend. In de afgelopen weken is het aantal berichten bij meldpunten als Veilig Thuis en de Kindertelefoon aanzienlijk gestegen. De Corona-crisis zorgt namelijk niet alleen voor ziekte, angst en stress, maar ook voor een grote toename op het risico van huiselijk geweld en verwaarlozing.

Kind zijn en niet worden gezien of geliefd door je eigen ouders; het is zo’n beetje de verdrietigste situatie die je je voor kunt stellen. Toch zijn dit soort kinderen en gezinnen - ongelukkigerwijs - geen unicum. De twaalfjarige Alyosha (Matvey Novikov) is het perfecte voorbeeld van een kind dat opgroeit in een gezin zonder liefde, aandacht, zorg of bekommering. Alyosha is voor beide ouders, Zhenya (Maryana Spivak) en Boris (Aleksey Rozin), een totaal ongewenst wezen dat hen eigelijk alleen maar in de weg loopt. Zelfs als de jongen alleen, stil en teruggetrokken op zijn kamertje zit, heeft met name zijn moeder alsnog de grootste hekel aan hem. Ze foetert hem uit, roept vernederende dingen naar hem en toont werkelijk nul punt nul interesse in haar enige kind. Zhenya heeft in wezen alleen interesse in zichzelf, haar smartphone en de nieuwe relatie met een rijke zakenman. Tegen hem is ze eerlijk: ze heeft nooit van haar ex gehouden, ze wilde absoluut geen kind en ze kon na de geboorte enkel met walging naar haar pasgeboren zoontje kijken.

Vader Boris heeft evenmin tijd of belangstelling voor zijn zoon. Hij is in feite zelden thuis omdat hij de kostwinner van het gezin is. Boris werkt bij een conservatief bedrijf waarbinnen scheiden uit den boze is, en de scheiding met zijn huidige vrouw dus absoluut niet uit mag komen. “Gewoon doen alsof je nieuwe vriendin je vrouw is”, klinkt de tip van één van Boris’ medewerkers. Niet geheel verrassend blijkt ook Boris al langere tijd een nieuwe vriendin te hebben; zo blijkt uit haar hoogzwangere gedaante. Zo weinig liefde en aandacht Boris en Zhenya voor elkaar en voor Alyosha hebben; zoveel tijd en ruimte steken zij in hun nieuwe relaties. En in de tussentijd heeft niemand door dat er al best een hele tijd geen spoor van Alyosha te bekennen is…

De zorg voor Alyosha proberen beide ouders op elkaar af te schuiven. Geen van hen wil het kind hebben, laat staan onderdeel zijn van het nieuwe, (zogenaamd) “perfecte” leventje dat ze voor ogen hebben. “Hij vindt zomerkamp leuk, dus een internaat vast ook”, stelt Zhenya, “dan kan hij daarna in het leger”. De enige interactie tussen dit echtpaar bestaat (letterlijk) uit schreeuwen, elkaar kleineren en de ander het leven zuur maken. En in de tussentijd heeft geen van beiden door dat Alyosha álles mee krijgt. Dat hij ‘s avonds, zonder hun wetenschap, geluidloos achter de deur stond te huilen (een hartverscheurende scène). Het gebrek aan belangstelling voor hun kind dringt pas tot Zhenya en Boris door wanneer blijkt dat Alyosha al enkele dagen niet thuis is geweest. Vanaf dat moment is er wel degelijk paniek; in deze mysterieuze verdwijning en de zoektocht die volgt, blijven Boris en Zhenya elkaar van alles verwijten. Maar of ze Alyosha terug zullen vinden… dát is de grote vraag. En mochten ze hem vinden; kunnen zij hun zoon dan op de eerste plaats in hun leven zetten?

Loveless is een hartverscheurend, pijnlijk en tegelijkertijd prachtige dramafilm en “thriller” over de hardheid en onkunde van mensen, over het leven en de samenleving in Rusland, maar uiteindelijk vooral over datgene dat wij allemaal het allerhardste nodig hebben: liefde. In welke vorm dan ook.