Framing the Other

Als elfjarige schreef documentairemaker Willem Timmers een boek over zijn beeldvorming van Afrika. Zijn fantasieën over het kleurrijke continent bleken vooral veel romantiek en weinig realiteit te bevatten. Zijn grote verbeeldingskracht liet de verhalenverteller in hem ontwaken en vanuit zijn romantische idee van Afrika maakte hij in 2010 de documentairefilm Framing the Other.

In Zuid-Ethiopië resideert al zolang ze zich kunnen herinneren de Mursi stam. De stamleden zien eruit zoals je ze vast ooit op televisie hebt gezien; de mannen dragen kleurrijke gewaden en grote oorbellen, de vrouwen staan bekend om het dragen van een schijf in hun onderlip. Sinds een aantal jaar wordt de plek waar de Mursi stam leeft opengesteld als publieke attractie, en komen dagelijks tientallen toeristen langs om de exotische leefwereld van de Mursi te bewonderen en vast te leggen. De westerse reizigers wanen zich voor een half uurtje in een andere wereld, en de Mursi stam vraagt geld voor de aanwezigheid van de buitenstaanders. Een win-winsituatie lijkt het, door een brug te slaan tussen de moderne reiscultuur en het aanmeten van een nieuwe economie voor een inheemse bevolking. Niet is minder waar.

Framing the Other portretteert juist de complexe relatie en invloeden die het toerisme en de Mursi community op elkaar uitoefenen. In de film volgen we Mursi stamvrouw Nadonge die de camera meeneemt in haar dagelijks leven, in hoe ze haar vier kinderen onderhoudt door elke dag meel te malen én hoe ze geld verdient aan de foto’s die de westerse toeristen van haar en haar kinderen maken. Eén van die toeristen is de Hollandse Nel die al haar hele vakantie uitkijkt naar het bezoek aan de Mursi stam. Verwachtingsvol vertelt ze aan de camera wat ze allemaal hoopt te fotograferen en mee te brengen naar Nederland. Nadonge en Nel ontmoeten elkaar wanneer de touringcar het Mursi dorp binnenrijdt en Nel de auto uitstapt. Nadonge staat haar op te wachten en stelt zich vol enthousiasme voor. De twee vrouwen lopen samen het dorp in waar Nel en de andere bezoekers al snel hun eigen plan trekken en de camera’s uit hun tassen halen om de mooiste plaatjes te schieten. Ze hebben ten slotte maar een half uurtje om deze bijzondere ervaring op beeld te vereeuwigen.

Nel onderhandelt door de meeste foto’s te maken voor de kleinste prijsjes. Ze deelt ballonnen uit aan de kinderen in ruil voor beeldmateriaal en koopt twee authentieke lipschijven voor 7 Ehtiopische birr, omgerekend 15 eurocent. Na 30 minuten worden alle hobbyfotografen verzameld om de Mursi te verlaten en Nadonge en Nel nemen afscheid van elkaar.

Framing the Other laat zien hoe het reisgedrag van de massa invloed uitoefent op de kleinschaligheid van, in dit geval, inheemse volkeren. De Nederlandse Nel probeert een romantisch aangezicht van de troosteloze situatie vast te leggen, terwijl er in feite weinig realistisch is aan de show die de Mursi stam opvoert voor de toeristen om zoveel mogelijk geld te verdienen. Als Nel, eenmaal terug in de bus, haar handen desinfecteert wordt ze zichtbaar emotioneel van het voorval dat ze zojuist heeft ervaren. Ze ziet in dat mensen zoals zij ervoor zorgen dat de Mursi op deze manier moeten leven. Dat ze als niets meer gezien worden dan een leuke attractie, en dat ze zich ook langzamerhand naar dat beeld proberen te vormen. Ondanks dat Nel de ervaring van haar leven heeft gehad, zou ze niemand aanraden om ooit hetzelfde te doen: “Wij moeten ze vooral hun eigen leven laten leiden, dan zijn zij het meest gelukkig.”.