Shoplifters

Met Shoplifters vertelt Hirokazu Kore-Eda het verhaal van de familie Shibata, die leeft aan de onderkant van de Japanse samenleving. Het huis van de familie Shibata, bewoond door Osamu en zijn vrouw Nobuya, haar zus Aki, zoontje Shotu en oma Hatsue, lijkt vrijwel letterlijk een verloren plek in Tokio. De Shibata’s wonen op elkaar gepropt in een armoedig en rommelig ogend huis, al blijft de warmte en gezelligheid die het stel uitstraalt overheersen. De familie leeft van het schamele loon dat ze verdient als dagloner in de bouw of zoals Aki in een striptent – en van de spullen die ze stelen uit de plaatselijke winkels en supermarkten. Vader en zoon zijn hier inmiddels handig in geworden. De film opent met een scène waarin te zien is hoe goed de twee op elkaar ingespeeld zijn wanneer ze in een supermarkt hun vaste routine uitvoeren. Op de terugweg lopen ze Yuri tegen het lijf, een meisje dat duidelijk verwaarloosd is. Osamu besluit haar mee te nemen nadat hij haar voor de zoveelste keer in de kou ziet zitten. Het vijfjarige meisje wordt direct opgenomen in de familie, en in mum van tijd leert ze alle kneepjes van het dieven-vak. Het liefdevolle en warme nest dat deze familie vormt, lijkt de onethische en illegale acties direct te verantwoorden. Al voel je ook aan alle kanten dat het voor de jonge Shotu en Yuri geen optimale leefsituatie is...

Door het uitermate goed doordachte scenario word je als kijker constant geconfronteerd met de rauwe werkelijkheid, maar toch hebben op momenten de hartverwarmende scènes over een liefdevolle familie de overhand. Het concept had gemakkelijk een zware, melodramatische vertelling kunnen worden, maar Kore-Eda maakt er een lichtvoetige en op momenten zelfs komische film van. Desondanks is het een duidelijk geëngageerd verhaal, dat het probleem van de groeiende klassenverschillen in Japan visualiseert. De komische en lichte toon van Shoplifters houdt niet tegen dat de film emoties losmaakt, en dat is precies ook haar kracht. Zonder te vervallen in clichés of hysterisch en dik aangezet drama weet Kore-Eda met het langzame, voortkabbelende scenario de kijker keer op keer te ontroeren.

Langzamerhand wordt de familie-constructie van dit mysterieuze gezelschap duidelijk; wat verbindt deze groep precies? De krachtige dialogen laten beetje bij beetje de verhoudingen doorschemeren. Wat overblijft is de vraag: wat maakt iemand tot familie? Voor regisseur Hirokazu Kore-Eda is het geen vreemd thema. Ook in zijn eerdere werken behandelt hij het thema ‘familie’ vanuit verschillende kanten. Overigens confronteert hij je niet alleen met deze vraag, hij laat je ook nadenken over de waarde van familie. Dit levert in Shoplifters weer een prachtig en ontroerend drama op. Het is dan wellicht niet de bloedband die de Shibata’s delen, maar de ongelimiteerde hoeveelheid liefde die hen met elkaar verbindt.