The Assistant

Eenzame taxiritten, onheilspellende wolkenkrabbers en sporadische straatverlichting; The Assistant geeft ons een ‘warm’ welkom bij de introductie van een nieuwe werkdag van onze protagonist Jane. En wat voor een dag gaat het worden? We volgen Jane in haar routineklusjes en ondergewaardeerde assistents-taken, die de dag langzaam vullen. De sleur van het kantoorleven en de bedroefde uitdrukkingen van Jane zijn pas een klein onderdeel van haar zware werkleven. Ze werkt namelijk niet voor een gemiddelde baas, bij een gemiddeld filmproductiebedrijf… of toch wel?

The Assistant is een (in)directe verwezenlijking van het verhaal en schandaal rondom Harvey Weinstein. Een duidelijk en scherp uitgangspunt dat de film zowel in grote lijnen als in kleine details laat doorsijpelen. De val van Harvey Weinstein bleek echter nog maar het begin van een universele opschudding over grensoverschrijdende werkculturen in allerlei branches. Alhoewel The Assistant afkomstig is uit 2019, gaat er ook anno 2023 direct een gedachtesprongetje uit naar Weinstein en zijn schandaal. Toch zitten we 5 jaar na dato alweer middenin de volgende reeks onthullingen rondom giftige werkomstandigheden. De ’een-op-een’ connectie met Weinstein is nauwelijks nog essentieel om de gesuggereerde situatie in de film ‘door te hebben’. De treurige trend van heftige onthullingen op de werkvloer in het medialandschap, reduceert Weinstein van gevreesd boegbeeld tot kwaadwillige grondlegger. De lijst met ‘schurken’ wordt steeds langer en ‘enkele individuen’ veranderen in gehele bedrijfsstructuren. The Assistant transformeert onvrijwillig van een film over ‘een dag uit het leven van de assistent van een zekere filmmogul’ naar ‘een dag uit het leven van een gemiddelde werknemer van een giftige mondiale (culturele) co-operatie, die probeert het hoofd boven water te houden en niet te bezwijken onder de enorme werkdruk’.

Het zwijgzame The Assistant blijft elke minuut fascineren, zelfs zonder duidelijke spanningsboog, sturend plot of karakterontwikkeling. Wellicht is het de aantrekkingskracht van verhulde toxiciteit; wat gaat er nu gebeuren? Wat valt er nog te gebeuren? Eigenlijk weet je al vrij snel waar het heen gaat, maar de thriller laat ons toch op het puntje van onze stoel zitten; afwachtend tot de tragedie zich ontvouwt. Het is als blijven kijken naar een ongeluk, iets heel menselijks, maar misschien ook wel een wat pijnlijke vorm van leedvermaak. Alsof wij niet, net als alle andere werknemers in de film, dondersgoed weten wat er achter gesloten deuren gebeurt in dat geheimzinnige kantoor. The Assistant houdt ons in zekere zin een spiegel voor; wat zegt het over ons als ‘passieve’ kijker, als mens? Kijken we en doen we niks, zoals de personages, of komen we in actie wanneer wij zelf worden geconfronteerd met een werksituatie als deze? Identificeren we onszelf met Jane, die voor verschillende dilemma’s staat en daarbij ook laat zien dat aan de bel trekken en in actie komen niet zonder gevreesde gevolgen is. Sympathie en empathie hebben we zeker voor Jane, haar eenzame leventje en lastige keuzes, maar het is het gevoel van medelijden dat overheerst. Regisseur Kitty Green legt filmisch de focus volledig op Jane. Je voelt je verbonden met de assistent terwijl je niks over haar weet, je volgt haar slechts gedurende deze ene dag. Het is de 1-op-1 connectie en ‘dicht op de huid’-filmstijl die je met haar verbindt - maar het knappe staaltje acteerwerk van actrice Julia Garner als Jane draagt ook bij aan deze intieme connectie. Haar performance leunt volledig op haar zowel nietsverhullende als subtiele gezichtsuitdrukkingen en lichaamstaal. Green slaagt er voortreffelijk in om een verstikkende sluier van sadness om Jane, haar situatie en alles wat zij representeert heen te creëren. The Assistant verbeeldt de diep geïntegreerde, giftige werkcultuur met de verstikkende filmische sfeer die maar blijft hangen. Even doordringend en onverwoestbaar als het onderwerp in kwestie.

Geschreven door Vera Baur