Il traditore

Il traditore schetst het portret van Tommaso Buscetta, een groots of juist een betreurenswaardige man. Il traditore betekent namelijk verrader, verklikker, snitch, grass, rat ofwel het laagste van het laagste - en Buscetta positioneert zich als een van de meest prominente traditori in de recente Italiaanse geschiedenis. Als ‘soldaat’ van de Cosa Nostra trekt Buscetta het tapijt onder de voeten van de gehele maffia vandaan tijdens het Maxi-proces. Zijn getuigenissen leiden tot de veroordeling van 338 leden van de Siciliaanse maffia. En alsof dit nog niet genoeg was, beschuldigt hij minister-president Giulio Andreotti ook nog van banden met de Cosa Nostra en bezorgt Italië hiermee hun eigen ‘trial of the century’.

Om wat duidelijkheid te scheppen over de complexe kwestie rond ‘il traditore’ en het Maxi-proces, neem ik je even mee naar het begin. Tommaso Buscetta, ook wel ‘Il Masino’ genoemd, sloot zich in 1945 op 17-jarige leeftijd aan bij de Siciliaanse maffia. Het eeuwenoude Cosa Nostra bestaat sinds de jaren ‘70 uit een samenwerking tussen twee prominente Siciliaanse families: de Corleones, onder het bewind van Salvatore Riina, en de Bontades, onder leiding van Stefano Bontade. Begin jaren ‘80 observeert Buscetta (inmiddels gepromoveerd tot belangrijke maffiabaas binnen de Cosa Nostra) spanningen tussen de twee families. Om de onontkoombare implosie van de Siciliaanse maffia te vermijden, vlucht Buscetta richting Brazilië. Wanneer hij in 1983 in Brazilië voor de tweede keer wordt opgepakt voor drugssmokkellen, is de Second Maffia War in Italië al in volle gang. De Corleones keerden zich, zoals Buscetta had voorspeld, tegen de Bontades en zijn druk bezig met het executeren van iedereen verbonden met de rivaliserende familie. Jurist en rechter Giovanni Falcone probeert met zijn campagne tegen de Corleones een einde te maken aan de maffia oorlog, en ziet met de arrestatie van Buscetta een gouden kans om dit waar te maken. Met het nieuws over zijn (door de Corleones geëxecuteerde) zoons in zijn achterhoofd, accepteert Buscetta het aanbod van Falcone. Hij zal moeten getuigen tegen de Cosa Nostra; het begin van de grootste maffia rechtszaak ooit.

Pierfrancesco Favino levert een indrukwekkende acteerprestatie met zijn vertolking van Buscetta. Bejubeld of bejegend, Favino zet Buscetta vooral neer als een intrigerende man. Koel, groots en autoriteit-ademend, representeert Buscetta dé Italiaanse maffia man. Zijn houding lijkt in eerste instantie niet mee te veranderen met zijn omschakeling van maffiabaas naar verrader. Hij draait de rollen in zekere zin om; Buscetta wijst namelijk de actieve Cosa Nostra leden aan als de echte verraders, voor het verzieken van de maffia. Refererend naar de ‘goede oude tijd’ vergelijkt Buscetta de gewelddadige maffia van nu met de, oh zo ‘liefdevolle’ maffia van vroeger. Maar hoe langer Buscetta vol blijft houden geen verrader te zijn, hoe moeilijker het voor hem wordt hier zelf nog in te geloven.

In zijn intimiderende schouwspel verschijnen langzaam scheurtjes, en de treurigheid van een leven op de vlucht sijpelt steeds duidelijker door. Alleen als gezinshoofd aan de eettafel brengt hij nog semi-geloofwaardig zijn status als maffiabaas over.