In gesprek met regisseur Shannon Murphy
Op 22 november 2021 vond onze Filmclub rondom Babyteeth plaats - en niemand minder dan de regisseur, Shannon Murphy, schoof aan! We vroegen haar het hemd van het lijf over het maakproces van Babyteeth, haar ervaringen als regisseur en haar favoriete herinneringen aan deze film.
(Lees hier het originele gesprek in het Engels – English version here)
Hanna: Shannon welkom! Bedankt dat je tijd hebt vrijgemaakt voor deze groep filmliefhebbers helemaal in Nederland. Je bent in Londen denk ik, op dit moment.
Shannon: Ja, ik woon al een jaar in Londen! Kun je me goed horen?
H: Ja, ik kan je uitstekend horen. We zijn enorm enthousiast en vereerd dat je tijd voor ons hebt kunnen vrijmaken. Babyteeth was een film die ons allemaal op een bepaalde manier ontroerde. We begonnen de Filmclub eigenlijk met iemand die zei dat hij de film net gezien had en nog steeds overal kippenvel heeft. Het is zo'n bijzondere film, zo'n bijzonder project. Ik denk dat je het misschien zelfs je baby noemt.
S: Ik heb één dochter maar Babyteeth was zeker 2 jaar lang mijn baby, dat is het nog steeds. Het wordt nog steeds constant opnieuw geboren in deze wereld, lijkt het.
H: Kun je ons vertellen waarom deze film je zo na aan het hart ligt?
S: Ja, ik was al heel lang op zoek naar een eerste speelfilm omdat ik 10 jaar geleden in het theater begon en daarna de overstap naar televisie maakte. Ik ben geen schrijver, dus om een film te vinden die echt aanvoelt als mijn stem is best moeilijk, omdat ik de woorden niet zelf schrijf. Ik kwam dit script tegen en ik herinner me net dat ik het uit had en niet kon stoppen met snikken. Ik was gewoon buiten mezelf, omdat ik zo kapot was dat mijn tijd met die personages erop zat. Ik had het gevoel dat ik meer tijd met hen wilde doorbrengen, ik dacht: “Oh mijn god, ik rouw om personages die fictief zijn”. Het moest een teken zijn dat ik dit verhaal echt wilde vertellen. Toen kwam natuurlijk de vraag: hoe ga ik de pitch winnen? Want ik zou er kapot van zijn als ik het niet had gekregen, omdat het zo goed voelde.
H: Hoe heb je de pitch gewonnen?
S: Het was zenuwslopend omdat ze me niet hadden verteld dat ik de enige was die ze op dat moment voor ogen hadden. Ik dacht dat ik het zou opnemen tegen 50 andere regisseurs, dus ik zweette en raakte in paniek en nam wat te veel bètablokkers, wat niet slim is - ik raad het niet aan - maar het werkt goed om je kalm te houden. Jan Chapman, die de EP van Babyteeth is (uitvoerend producent), produceerde eerder de film Piano en in Australië is ze een ongelooflijke filmlegende. Ik moest naar haar kantoor en de producer, Alex, wees naar een piano en zei: “Dit is de piano uit de film” en ik dacht: “Oh mijn god, nu ben ik nog nerveuzer”. Ik ging zitten en dacht weet je wat, ik moet er gewoon voor gaan. Ik sprak over al mijn ideeën, mijn casting-gedachten en over hoe ik de film voor me zag. Hilarisch genoeg moest Jan de vergadering vroeg verlaten, maar er stond nog een laptop open op het bureau en 20 minuten nadat ze wegging, was ik nog steeds in gesprek met Alex. Plotseling stond er op het scherm: “Ze is geweldig, laten we met haar in zee gaan” en ik zei: “Oh mijn god, ik heb de baan!” Maar ik dacht ook, hoe hilarisch zou het zijn geweest als Jan had geschreven: “Oh mijn god, ze is verschrikkelijk”, dat had ik dan ook gezien. Alex begon te lachen en zei: “Dat is een goed teken, denk ik”. Dus ik wist vrijwel ter plekke dat ik het had gekregen. Ik was zo in shock dat ik besloot naar huis te lopen, wat me anderhalf uur kostte, omdat ik gewoon niet kon verwerken hoe opwindend dat idee was.
H: Wat een goed verhaal! Er is een quote: “No story has power, nor will it last, unless we feel in ourselves that it is true and true of us”. Natuurlijk resoneerde dit script van Rita Kalnejais echt met jou, waarom dit verhaal zo waar voor je is. Hoe heb je het kunnen vastleggen zoals je deed?
S: Ik denk omdat Rita een ongelooflijk goede waarnemer is van menselijk gedrag. Rita kan zó goed details toevoegen en zo’n geloofwaardige emotionele wereld creëren, omdat ze de humor en waanzin gebruikt van mensen die onder extreme stress staan. Ik denk dat dat haar zo speciaal maakt, ze is een out-of-the-box denker. We werken momenteel ook samen aan andere projecten en ik weet zeker dat haar perceptie van die projecten totaal anders is dan de mijne. De helft van de tijd als ze iets zegt, denk ik: waarom zou je zelfs maar aan dát deel van dat verhaal denken? Dat komt niet eens in me op. Ik denk dat Babyteeth zo geweldig is vanwege de stem van Rita - waar ik van hou, omdat ‘ie zoveel lijkt op mijn gevoeligheden en mijn ideeën over de wereld en mensen, dus daarom denk ik dat we goed bij elkaar passen.
Voor het eerst zag ik hoe een jong personage op een eerlijke manier werd geportretteerd terwijl ze de laatste momenten van haar leven doormaakt. Het is vaak zo overdreven, of te serieus, of iedereen kijkt de hele tijd verdrietig naar ze en ik dacht: zo gedragen mensen zich niet. Het is veel rommeliger dan dat alles, en ik voelde dat dit script dat echt allemaal vastlegde.
H: Het is echt mooi hoe je dat beschrijft en het is toevallig omdat we vandaag ook met Make-a-Wish-directeur Hanneke Verburg in gesprek zijn gegaan. Zij vertelde ook hoe ze bij terminale kinderen vaak de positiviteit en de kracht ziet, en hoe vaak iedereen om hen heen dingen willen oplossen maar de kinderen willen gewoon in het moment zijn. Dat zien we ook echt bij Milla; ze wil dingen niet repareren, ze wil dingen voelen.
S: We werkten zelfs samen met een organisatie in Australië, CanTeen, die veel werkt met tieners die met kanker te maken hebben. We hebben veel van hen naar het script laten kijken en ons laten vertellen of ze vonden dat er enige authenticiteit in zat. Ik heb veel geleerd door met mensen te praten over pre-rouw, over dat deze ouders al in de greep van hun verdriet zijn; ze weten wat er gaat komen en ze rouwen al om het verlies van hun kind - hoe ga je daarmee om als ze nog recht voor je neus staan? Ik heb geluisterd naar al deze experts en ik wilde dat dat in het werk zou terugkomen.
H: Dat deed het zeker! Het is mooi wat je over Rita zegt, maar ook heel bescheiden. Ik denk dat we ons meer op jou als regisseur moeten richten, ook op de keuzes die je hebt gemaakt. We waren net tijdens de Filmclub in gesprek met de Nederlandse actrice Olivia Lonsdale, zij zei dat haar favoriete momenten in de film zijn wanneer Milla ineens in de lens kijkt en ons als publiek echt binnenhaalt. Was dat een keuze die jij hebt gemaakt?
S: Ja, ik begon in het theater en mijn honours op de universiteit was in Brecht. Ik ben dus behoorlijk geobsedeerd door Brechtiaanse technieken en heb ze altijd in mijn theaterwerk gebruikt, dus toen ik begon met tv en film dacht ik: waarom gebruik ik ze daar ook niet in? Dus ik speel al een tijdje met die technieken maar dat is niets nieuws, al zoveel mensen hebben het in de loop der jaren gedaan. Het voelt voor mij heel speciaal als je het goed kunt doen, het geeft een geweldig moment waarop je direct met je publiek in gesprek kunt gaan. Laat ze weten dat ik rechtstreeks naar ze kijk; we hebben hier een transactie, maar let ook op de façade die film is zodat je emotioneel betrokken kunt blijven, vooral met dit soort inhoud. Mijn grote angst was dat je je te gemanipuleerd zou voelen of dat de aard van de film het publiek zou overweldigen, en ik wilde er zeker van zijn dat we het tempo zo aanpasten dat aan het einde die emotionele release kwam.
H: Voor mij is het eerste moment dat Milla in de camera kijkt heel bijzonder: je zit er meteen in, je wil gewoon in het verhaal blijven en je wordt helemaal verliefd op deze vier personages. Volgens mij zei je in een van je interviews dat het verhaal an sich behoorlijk rampzalig kan zijn, maar het komt volledig tot leven dankzij het werk van Rita maar ook dankzij dat van jou. Je zei eerder hoe belangrijk het was om de toon goed te krijgen. Kun je ons vertellen hoe je dat hebt gedaan? En hoe heb je met de acteurs gewerkt, gezien je theaterachtergrond moet dat een heel organisch proces zijn geweest?
S: Voor mij is het het meest opwindend als ik een script lees en denk: “Oh mijn god, die toon is echt een uitdaging, hoe ga ik dat in godsnaam doen?”. Dat is bijna altijd de reden waarom ik ja zeg tegen een project. Babyteeth voelde echt zo. Ik had die toon nog niet eerder gezien, zelfs als mensen me nu vragen waar de film over gaat, denk ik bij mezelf: Laat me alsjeblieft niet hardop zeggen dat het een liefdesverhaal voor tieners is… Dat gaat niet, dan wil niemand de film zien.
Door de manier waarop ik met de acteurs werkte, hadden we niet veel repetitietijd, maar we deden iets wat ik nog nooit eerder had gedaan. We gingen het huis binnen waar we filmden en we hebben de hele film geblockt met vier andere acteurs - wat zo geweldig was, want vaak op de set kan het gaan zovan: "Die regel werkt niet, de timing ook niet, het lopen naar de koelkast ook niet”, dus de tijd die daar normaal in gaat zitten, hebben we geëlimineerd. Tegen de tijd dat de echte acteurs kwamen en ik instructies gaf, vertrouwden ze er meteen op omdat we het al hadden getest. Het was dus heerlijk dat ze zeker waren van waar ze heen moesten en wat ze moesten doen, maar dat komt ook omdat het gewoon uitstekende acteurs zijn. Er is mij vaak verteld dat je acteurs niet kunt instrueren om specifieke dingen te doen... maar dat kan natuurlijk wel. Als ze het gevoel hebben dat jij weet wat je doet, dan zullen ze naar je luisteren. Aan het einde van de film, wanneer Milla sterft, hebben we het zo opgezet dat de andere acteurs haar (Eliza) de hele dag niet zagen en ik zorgde ervoor dat Milla make-up op had waardoor ze eruitzag alsof ze was overleden, ook al zouden we die scène nooit gaan schieten. Maar toen de acteurs de kamer binnenkwamen, wilde ik echt hun authentieke reactie vastleggen. We hadden twee camera's, één in de keuken met Henry en Moses en de andere was in de slaapkamer waar Essie (Milla’s moeder) binnenkwam. Ben kon Essie horen huilen vanuit de andere kamer en daarom denk ik dat die scène bijzonder hartverscheurend was; ze voedden zich allemaal met elkaars emoties. Je voelt die emotie echt als je ernaar kijkt.
H: Het werkte absoluut. Ik lag praktisch op de grond, zelfs mijn man lag bijna op de grond. Ik vind het interessant hoe je theater gebruikt om op die manier echt in het moment te zijn.
S: De takes die we deden waren gelijktijdige takes, dus je ziet wat er in de ene kamer gebeurt en wat er in de kamer ernaast gebeurt. Er was een moment waarop mijn cameraman een groothoekopname filmde waarbij Essie op de grond zakt en Moses haar vangt; Andy zakte ook een beetje naar beneden en viel terwijl hij zo zakte, en ik herinner me dat hij zei: “Wauw, dat was echt niet mijn bedoeling”, maar ik vond het geweldig omdat de kwetsbaarheid van de mensen en de kwetsbaarheid van de camera een perfect moment creëerden.
H: Die scène... wauw.
S: We hadden het daar de hele tijd over toen we het opnamen, voor Andy en mij moest het onvolmaakt zijn. Deze mensen zijn niet perfect en we wilden alle fouten en gebreken behouden. We wilden nooit dat een scène er geconstrueerd uitzag.
H: Daarom kun je deze film niet beschrijven, daarom is er deze authenticiteit en frisheid. Het is gewoon heel goed gemaakt.Ik denk dat ik uren met je kan praten en ik heb heel veel vragen, maar natuurlijk zijn we hier met een groep die ook vragen heeft, dus ik ga gewoon de vloer vrijmaken voor onze Filmclub. Als jullie vragen hebben voor Shannon Murphy, stel ze dan!
Danny: Ik heb veel vragen, maar er is er een die ik heel graag zou willen stellen over de scène tijdens Kerstmis aan de eettafel. Ze zitten allemaal samen te eten en het voelde voor mij bijna alsof het een groot applaus was voor alle karakters. Was dat opzettelijk of is het gewoon hoe ik het interpreteerde?
S: Dus je bedoelt Milla's 16e verjaardagsfeestje? Dat is interessant, weet je, het is grappig dat je zegt dat het meer op een theaterstuk leek.
Danny: Alsof ze op het podium kwamen en het applaus kregen dat ze verdienden.
S: Dat is zo grappig, we maakten daar altijd grapjes over. Het script was dus oorspronkelijk een toneelstuk in een Belvoir Street Theatre, waar Rita en ik onze carrière in het straattheater begonnen. Dit was de enige scène waarbij Rita zich altijd tot mij wendde en zei: “Het voelt niet als een toneelstuk van Belvoir hè?” en ik had zoiets van: “Nee helemaal niet, dat doet het helemaal niet, het is cinema”. Dus het is grappig dat je dat oppikt. Het is een van die verbazingwekkende dingen aan het schrijven van Rita. Er is een vrouw die zwanger is, ineens krijgt ze een baby, er is geboorte en dood, er is een jonge jongen die in een gezin wordt opgenomen… Het is zó theatraal, maar ik vind het geweldig dat Rita het voor elkaar krijgt op een manier die niet gekunsteld en cheesy voelt. Er zijn zoveel van dat soort kleine momenten, ze doet dat zo slim. Ik heb ervoor gezorgd dat we het zo licht, organisch en rommelig mogelijk hebben gehouden om ervoor te zorgen dat het ook niet zo aanvoelt, maar het is grappig dat je het hebt gemerkt.
Amal: Wat de film voor mij extra emotioneel maakte, was de muziek. Het leek heel opzettelijk, dus ik vroeg me af hoe dat proces was?
S: Ik werk graag met muziek en er waren zoveel dingen om muzikaal aan vast te grijpen. Het is Anna’s klassieke wereld die ze probeert te vieren met Milla, en het is Milla’s muzikale wereld die ze ontdekt met Gidon - die in zekere zin haar levensleraar is, en er is natuurlijk haar eigen muzikale wereld die ze in haar hoofd heeft, maar daar wordt ze ook beïnvloed door Mozes.
Ik heb een geweldige editor, Stephen Evans genaamd, met wie ik jarenlang heb samengewerkt. Hij is zo’n muziekjunkie, ik werk momenteel ook met hem samen in Londen en elke avond vraag ik hem naar welk concert of welke band hij die avond gaat. Hij komt altijd binnen met de meest verbazingwekkende en frisse ideeën. Het is dus een mix tussen Stephen, mijzelf, de muziekbegeleider en onze ongelooflijke componist Amanda. We maakten allemaal playlists aan het begin van onze samenwerking. We lieten onze Babyteeth-playlist gewoon aan elkaar zien en we speelden het urenlang af. Toen we pre-productie deden, mochten alle acteurs de playlist hebben en ik vraag de acteurs ook altijd om zelf een afspeellijst voor me te maken. Ook bijvoorbeeld om inzicht te krijgen in Milla’s dansen, want ze zou vrij vaak dansen in de film. Eliza maakte privé Instagram-video's waarin ze voor mij danste. Ze danste dan rond in haar kamer en stuurde elke dag zo’n filmpje. Ze waren fantastisch en mooi en zo besloten we dat één van die manieren de manier zou zijn waarop Milla danste, dus zij droeg natuurlijk ook veel muziek aan.
H: Ik vind het geweldig dat muziek altijd zo centraal staat in geweldige films.
S: Omdat het de soundtrack van je leven is. Voor mij is het ook erg belangrijk om muziek te gebruiken waar je niet al te veel associaties bij hebt, zodat het origineel kan aanvoelen bij dat specifieke verhaal.
Olivier: Shannon, bedankt voor je komst! Je zei dat toen je ging pitchen, je ook je casting ideeën moest pitchen, dus ik vroeg me af: had je de belangrijkste vier al in gedachten? Of was dat meer een proces waarbij je bij Ben, Essie, Toby en Eliza terecht kwam?
S: Een paar jaar voordat ik aan boord kwam, werkte het team eigenlijk al samen met een andere regisseur die uiteindelijk van gedachten is veranderd. Ze lieten me de lijst zien van acteurs die ze met de vorige regisseur hadden overwogen. Er is er maar één waarvan ik dacht “dit is het”, en dat was Essie Davis. Ik had zoiets van: ik wil er niet eens aan denken dat iemand anders deze rol speelt. Ik had altijd al met haar willen werken, en ik wist dat ze deze rol mooi en empathisch kon vertolken. Ik wist ook dat het een moeilijke rol was om te vervullen omdat ik wist dat mensen zouden oordelen over een moeder die veel voorgeschreven medicijnen zou gebruiken - maar zelf begreep ik dat wel. Ik wilde niet dat het publiek kritiek zou hebben op een van de rollen, omdat ze allemaal op de een of andere manier verslaafd zijn. Ik wilde dat we het zouden begrijpen in plaats van erover te oordelen. Dus voor mij was Essie perfect, ik vind dat ze de beste actrice van Australië is.
In mijn achterhoofd had ik altijd Toby in gedachten voor Moses, omdat ik zijn werk al heel lang in de gaten hield. Aan Eliza werd ik voorgesteld door de casting director, maar het kostte me wel een jaar om haar te casten. Ze is zo’n kameleon, ze kan iedereen spelen. Elke keer dat ik haar ontmoette, deed ze een andere auditie - het was eigenlijk best eng; ik weet niet welke versie van Milla je bent, maar toen realiseerde ik me dat ik zelf niet wist wie Milla was. Dus het probleem was dat ik het personage niet in mijn gedachten kon vastpinnen, ze verandert elke seconde. In de eerste dertig seconden van de film ontmoet ze Moses en begint ze al van gedaante te veranderen. Eliza is zo intelligent, dus ik realiseerde me dat ik haar nodig had, zodat we het personage helemaal opnieuw konden maken - en dat is wat we deden.
En Ben, hij is de perfecte Henry omdat hij geweldig is met komedie en zo'n briljante vader is, maar we zien hem niet genoeg in dat soort rollen. Ik wist dat hij dat in zich had, dus het was gewoon een kwestie van hem overtuigen om terug te komen uit Hollywood om een Australische indiefilm te maken. Vanaf het moment dat hij het script las, was hij aan boord. Ik kon het eigenlijk niet geloven totdat hij op de set liep.
H: Je was starstruck.
S: Ik kon het niet geloven, ik wilde hem knuffelen, maar ik moest cool blijven. Er was mij verteld dat hij niet echt van repeteren hield, maar dat viel wel mee. Zodra hij de kamer binnenkwam, had hij zoiets van: “Let’s go, laten we gaan beginnen”. We deden het echt als in het theater. Essie en Ben hadden al eerder theater gedaan, dus ze floreerden toen ze teruggingen naar hun roots.
H: Kunnen we het even hebben over die eerste scène waarin we Anna en Henry onthullen? Ik vond het briljant dat ze de liefde bedrijven op zijn bureau terwijl hij haar letterlijk drugs geeft. Was het precies zo in het scenario, of gebeurde het gewoon tijdens het repeteren?
S: Het zat zeker in het scenario, maar omdat ze zo professioneel maar ook speels zijn, ging het zo makkelijk. Hun handen gleden overal heen, ze gingen er echt voor.
Het was eigenlijk een erg leuke dag, het was de eerste dag dat ik ze samen filmde en ik verwachtte dat het moeilijk zou zijn, maar dat was het echt niet. Het is altijd fascinerend om deze gesprekken te voeren, want hoe begint Anna zichzelf te bevredigen op zijn werkplek? Deze gesprekken voerden we vooraf en vaak eindigden ze in ons allemaal hysterisch lachend.
H: Het is grappig dat je dat zegt omdat het alleen werkte omdat het zo technisch was. Time flies when you’re having fun, dus ik denk dat we nog tijd hebben voor één vraag!
Hanneke: Shannon, kun je uitleggen waarom je de tekstdia’s tussen de scènes plaatste?
S: Voor mij was het heel belangrijk dat mensen niet bezig zouden zijn met de tijdlijn. Is het een week, is het twee dagen? Waar zijn we? Ik vind dat allemaal niet interessant, ik wilde dat de film voelde alsof het van moment tot moment ging en in het heden bleef, zoals Milla altijd is, maar het was ook heel praktisch: dit is waar we zijn, dit is wie dit is. Later werd het meer metaforisch naarmate de teksten emotioneler werden en meer verbonden met waar Milla spiritueel was. De teksten evolueerden terwijl zij evolueerde.
H: Ik denk dat ik namens ons allemaal spreek als ik zeg dat deze film een geschenk was. Grief is love in a heavy coat; het is een achtbaan van allerlei verschillende emoties en allerlei verschillende kleuren, het is zo’n realistische ervaring van wat liefde is. Dus heel erg bedankt voor het vertellen van dit geweldige verhaal met deze geweldige crew en geweldige acteurs. We horen graag wat de toekomst voor jou brengt? Waar werk je aan? Een volgende film misschien?
S: Film? Ik weet het niet, misschien, ik heb een aantal dingen in ontwikkeling die ik de komende maanden zal uitproberen, om dat echt in beweging te krijgen. Op dit moment werk ik aan een tv-show genaamd “The Power”, het is voor Amazon en Sister Pictures (die “Tsjernobyl” hebben gemaakt) en het is gebaseerd op een geweldig boek van Naomi Alderman. Het gaat over wat er zou kunnen gebeuren als vrouwen machtiger zouden worden dan mannen, en over wat er zou gebeuren met de hele structuur van alles. Het is een ongelooflijk interessant stuk en ik ben er erg gepassioneerd over. En ik heb het geluk dat ik hulp krijg van Reed Morano, die “The Handmaid's Tale” heeft opgezet. Het is een geweldig team, wij vijf en een volledig vrouwelijk team.
H: Cool! Ik heb nu al zin om dat en al je andere projecten te bekijken. Ik wil je heel erg bedanken voor het maken van Babyteeth, een verhaal dat ons na aan het hart ligt. Een groot applaus voor Shannon Murphy!