Wes Anderson: een handleiding voor beginners

Er zijn maar weinig filmliefhebbers die deze excentrieke filmmaker niet kennen. Al op 27-jarige leeftijd produceerde en regisseerde hij zijn allereerste film: Bottle Rocket. Hoewel de film geen kaskraker werd, scoorde het hoge ogen onder critici en kunstkenners. Dat is ook niet verwonderlijk; al met deze eerste productie werd duidelijk dat de filmwereld te maken had met een uiterst originele en getalenteerde kunstenaar. Door de jaren heen bracht deze cineast ons films als The Royal Tenenbaums, Fantastic Mr Fox, The Grand Budapest Hotel en onlangs The French Dispatch. We hebben het natuurlijk over de enige echte Wes Anderson.

Wes Anderson werd geboren in 1969, is afkomstig uit Houston, Texas en woonachtig in Parijs. Zijn films zijn niet alleen stééngoed, maar ook (en misschien vooral) uitermate authentiek. Wes Anderson houdt er namelijk - vanaf het prille begin - een geheel eigen signature op na. Een mixje van absurdisme, symmetrie en een flinke klodder humor. Maar hoe herken je nu een échte Wes Anderson? Wij zochten het voor je uit.

It ain’t much, if it ain’t… euh, ja… much?

Wes Anderson staat bekend om zijn uiterst gedetailleerde art direction. Als je Anderson ook maar een beetje kent, dan weet je dat hij dol is op theatraliteit en precisie. Zijn productie design is ronduit uniek te noemen dankzij de overvloedige details, gesatureerde kleuren en kolderieke kostuums. Voor alle films die Anderson regisseerde (en dat zijn er veel), werkte de doorgewinterde filmmaker slechts samen met vier verschillende productie designers. Dat getuigt van een grote behoefte aan controle! Niet gek natuurlijk, als je zo perfectionistisch bent.

Last but not least: Wes Anderson maakt altijd gebruik van het zogeheten 'material synecdoche'. Wat dat betekent? Nou, simpel gezegd: de objecten, locaties en kledingstukken die Anderson gebruikt, definiëren in zekere zin zijn verhalen en personages. Herkenbaar? Waarschijnlijk wel.

Een dag niet gelachen, een dag niet geleefd

Lachen, gieren, brullen (of gewoon een beetje grinniken, natuurlijk). Vrijwel alle films van Wes Anderson zijn simpelweg ontzéttend grappig. Toch hebben we hier niet te maken met 'gemakkelijke humor': de grapjes en punchlines die de regisseur gebruikt, zijn doorgaans intellectueel en van hoogstaand niveau. Inventieve zinspelingen, nauwgezette woordgrapjes en kurkdroge humor; Wes Anderson is koning van het dolkomische script. De wereld mag misschien volledig in elkaar storten, de personages in Andersons films brengen ieder grapje met uitgestreken gezicht. Luister maar eens goed naar een paar van zijn dialogen. Wedden dat je de emotieloze uitspraken niet op één hand kunt tellen?

Vreemde eend in de bijt

Eigenaardige, verloren, excentrieke figuren: maar weinig personages in het Anderson-imperium zijn, om het even ongenuanceerd te zeggen, 'normaal'. Zijn films zitten vol met kwekkende, strijdlustige, hyperactieve typetjes die zich (bewust en onbewust) een geheel verzorgde persoonlijkheid hebben aangemeten. Vaak zijn ze uitermate belezen, super intelligent en breed onderlegd. Maar ondanks al deze culturele kennis en complete persoonlijkheden zijn ze ook beschadigd, die mensen. Een gestoorde familie, een traumatische ervaring of een levenslange misfit; allen hebben zo hun eigen, donkere verleden. Dat verklaart ook het immer terugkerende avonturen-thema en het zogeheten 'escapisme' in Andersons film. Om aan zichzelf, het verleden of hun familie te ontsnappen, duiken deze karakters stuk voor stuk in onvoorspelbare avonturen. Een beetje vreemd is het wel, maar zonder al die gekkigheid hadden wíj geen vette films gehad. Lang leve de crazy people.

Ik ben vandaag zo vrolijk, zo vrolijk, zo vrolijk

Standaard ingrediënt in het werk van Anderson: volwassenen die zich als kinderen gedragen en kinderen die zich als volwassenen gedragen. De manier waarop de kinderen in Wes Andersons films praten, denken en handelen, komt overeen met de gedragingen van hoogopgeleide volwassenen. De grote mensen, daarentegen, kijken zelden of nooit op kinderen neer. Sterker nog: they treat them like equals. Vaak zijn het de kinderen die intellectueel en emotioneel 'boven de volwassenen staan'. Uitermate interessant en uitermate vermakelijk.

In deze kinderlijke volwassenheid (of volwassen kinderlijkheid) komt één personage steeds opnieuw naar voren: het zogenaamde manchild. Dit personage is niet in staat te dealen met zijn eigen realiteit en probeert hier - op kinderlijke wijze - aan te ontsnappen. Slechte gewoonte? Nou nee, niet echt. Want ook als volwassene moet je soms dat zorgeloze plezier kunnen beleven dat voor kinderen zo vanzelfsprekend lijkt. En kinderen? Die zijn vaak stúkken wijzer dan de meeste (grote) mensen denken. Een wijze les!

Stick to what you know

Wanneer je alle films van Wes Anderson achter elkaar bekijkt, dan vallen je waarschijnlijk een paar dingen op. De manier van filmen is vrijwel altijd hetzelfde, het kleurgebruik is vrolijk en blijmoedig en de dialogen always strong. Maar er is nog iets! Er is namelijk één ding waar de filmmaker uitermate goed in is, en dat is: het bij elkaar houden van een trouwe groep mega getalenteerde acteurs. Vanaf zijn allereerste film, Bottle Rocket, tot aan het gloednieuwe The French Dispatch wist Wes Anderson steeds opnieuw een relatief gelijke sterrencast te behouden. De vaste harem van de regisseur bestaat uit onder meer Bill Murray, Owen Wilson, Tilda Swinton, Frances McDormand, Jason Schwartzman, Wally Wolodarsky, Luke Wilson en Edward Norton. Alleen al hierom meer dan de moeite waard, natuurlijk!

Een levensgroot prentenboek

Waar de meeste filmregisseurs zich houden aan een standaard kleurenpalet, besloot Anderson al bij zijn eerste film dat hij het helemaal anders wilde doen. Vrolijke, felle kleuren die nét een tintje anders zijn dan gebruikelijk. Waar anderen zouden gaan voor een simpel geel of blauw, gaat Anderson voor mosterd en navy. Wie denkt dat deze creatieveling dit zonder voorbedachte rade doet, heeft het mis; dit bijzondere kleurgebruik moet namelijk diepte en levendigheid geven aan het anders zo vlakke filmshot. Mede dankzij dit unieke kleurgebruik doen Andersons films aan als pastelkleurige storybook-illustraties en levensechte, menselijke poppenhuizen.

Lijntjes à la Mondriaan

Eén van Andersons meest herkenbare trademarks is misschien toch wel zijn perfect symmetrische, center-framed shots. Met een groothoeklens brengt de fervente filmmaker al zijn artificiële locaties nauwkeurig in beeld. Bovendien maakt Anderson gebruik van prominente, rechte lijnen (die je overigens pas ziet wanneer je hiervan op de hoogte bent) die de symmetrie nog eens extra benadrukken. Middels deze technieken probeert Anderson - naar eigen zeggen - een 'geforceerd perspectief' te creëren, waarbij diepte een illusie lijkt. Kortom: lekker theatraal, lekker Andersoniaans.