Verhalen van vluchtelingen
We hebben ze allemaal op het nieuws gezien: de heftige beelden van bombardementen, grenshekken en overvolle azc’s. Het verhaal van vluchtelingen bereikt ons met name via de media en zo missen we vaak begrip voor de individuele situaties. Wat maakt iemand mee als vluchteling en welk effect heeft dit op een mensenleven? We lichten in het kader van Wereldvluchtelingendag drie films uit die je een ander perspectief laten zien. Met beelden die je verbijsteren, dialogen die je aan het denken zetten en ervaringen die je raken.
For Sama
De Syrische Waad al-Kateab besloot toen ze 18 was haar dagelijks leven in Aleppo vast te gaan leggen met haar smartphone. Al snel werd deze vervangen door een camera waarmee ze alles filmde - van de intieme momenten met haar dochtertje Sama tot de gruwelijke werkelijkheden van de oorlog die er al jaren woedt. Haar man Hamza werkt in een ziekenhuis in Aleppo en terwijl de bombardementen maar door blijven gaan, vraagt het jonge gezin zich steeds vaker af hoe lang ze nog zullen hebben. Uiteindelijk zien ze toch de noodzaak om het land te ontvluchten en al-Kateab weet de meer dan 500 uur aan beeldmateriaal veilig mee te nemen naar Londen. Daar besloot ze er samen met de Britse journalist Edward Watts een film van te maken. Met haar beelden hoopte ze iets belangrijks achter te laten: een eerlijk verslag van de vreselijke gebeurtenissen in Aleppo.
For Sama werd lovend onthaald, wat al-Kateab zelf nooit had verwacht. In een interview met Time Magazine vertelt ze hoe ze vaak hoorde dat niemand zat te wachten op nóg een verhaal uit Syrië. Hoe pijnlijk dat ook is, ook in ons eigen land zien we steeds meer dat men ‘immuun’ wordt voor de heftige verhalen uit het oorlogsgebied. Toch voelt al-Kateab’s verslag anders dan alle anderen. Het brengt het grote oorlogsverhaal terug naar een menselijke aaneenschakeling van ervaringen, gezien door de ogen van een studente, vrouw en moeder. En juist door dit unieke perspectief zal For Sama je nog lang bijblijven.
Human Flow
Waar For Sama het verhaal van één gezin vertelt, zoomt Human Flow uit om het grotere verhaal van vluchtelingen wereldwijd te vertellen. Want of iemand nou vlucht voor oorlogsgeweld, droogte of discriminatie - wereldwijd maken vluchtelingen dezelfde moeilijkheden door. Ze worden door angst gedwongen hun huis te verlaten en na een lange, vermoeiende reis worden ze vaak met wantrouwen en afkeer ontvangen. Deze universele strijd is door filmmaker Ai Wei Wei op een indrukwekkende manier vastgelegd in de documentaire Human Flow.
In maar liefst 23 verschillende landen filmde de maker ruige zeeën met overvolle bootjes, portretten van kindjes en eindeloze stromen mensen langs de grenshekken. Ook sprak hij veel vluchtelingen, hulpverleners en experts die benadrukken dat we hier niet te maken hebben met een vluchtelingencrisis, maar met een human crisis. Het zijn niet cijfers, maar mensen, die in de steek zijn gelaten door hun medemens.
Stranger in Paradise
Eenmaal aangekomen in een nieuw land begint een van de moeilijkste delen van de reis die je als vluchteling maakt: het vinden van een thuis. Ook al kom je met de beste intenties - vaak zul je te horen krijgen dat het land ‘vol’ is. De droom van een warm welkom blijkt vaak een illusie te zijn. Met Stranger in Paradise werpt de Nederlandse regisseur Guido Hendrikx een kritische blik op het Europese onthaal. De mix tussen fictie en documentaire levert een bijzonder confronterend verhaal op.
Op Sicilië ontvangt een leraar een groep migranten in een klaslokaal. Daar legt hij ze in drie aktes uit hoe Europa naar migranten kijkt, waarbij hij steeds een andere houding aanneemt: afwijzend, vol empathie of juist verwikkeld in regels, zoals we de Nederlandse asielprocedure kennen. De groep migranten wordt zo geconfronteerd met de harde en vooral absurde realiteit van het asielbeleid. Na alles wat ze hebben doorstaan om hier te komen, blijkt de droom van een veiligere en betere toekomst zo dichtbij nog niet. De verschillende perspectieven die in dit indringende, filmische essay aan bod komen, dwingen je na te denken over je eigen rol - waarom is het ene mensenleven meer waard dan het andere?