Love in times of crisis

Liefde is voor veel mensen een steunpilaar in het leven, en dankzij films kunnen we onmogelijke en pijnlijke, maar ook krachtige en hoopgevende liefdesverhalen ontdekken. De socioloog Erich Fromm deelde in zijn boek Liefhebben zijn kijk op liefde als volgt: “Liefde is de enige weg naar kennis die in de daad der vereniging antwoord geeft op mijn zoeken. In het beminnen, in het geven van mijzelf, in het doordringen in de ander, ja, in de overgave aan de ander, vind ik, ontdek ik mijzelf, ontdek ik ons beiden, ontdek ik de mens.” Wat zijn de motieven van regisseurs om liefde ten tijde van een crisis in beeld te brengen? Hoe zetten ze dit om in hun eigen beeldtaal? En vooral: wat inspireert hen om deze verhalen aan het grote publiek te vertellen?

Terrence Malick & Jörg Widmer

Regisseur Terrence Malick (The Tree of Life) is door zijn gebruik van poëtische elementen gekend als een visuele dichter. Het lijkt zijn manier om de schoonheid van iets vast te leggen, maar ook om de ellende en wanhoop van de wereld in beeld te brengen. De film A Hidden Life (2019) is gebaseerd op een waargebeurd verhaal uit de Tweede Wereldoorlog dat niet zo bekend is. Franz Jägerstätter woont met zijn vrouw Fani en kinderen vrede en harmonie in een klein dorpje op het platteland in Oostenrijk. Hun leven wordt echter verstoord wanneer Frank gevraagd wordt om voor de nazi’s te vechten en de Hitler-eed af te leggen. Frank worstelt met zijn eigen en andermans overtuigingen; door zijn liefde voor god en het goede lijkt er geen ruimte te zijn voor moorden, en dit heeft immense gevolgen voor hemzelf en zijn gezin. Wanneer Franz en Fani van elkaar gescheiden worden, vindt er tussen hen een intieme briefwisseling plaats. Malick werkte samen met cinematograaf Jörg Widmer om tijdens alle opnames een onophoudelijke beweging in het beeld te creëren. Hierdoor zijn niet enkel de woorden of de narratieve gebeurtenissen van belang, maar ook de beweging en positionering van de personages. Alles stroomt muzikaal, net zoals poëzie. En als het woord liefde ter sprake komt, worden de gevoelens van personages vaak door voice-overs ondersteund. Eén ding is zeker: in het geval van de films van Malick kunnen we niet over liefde praten zonder op zijn minst af en toe een toevlucht te zoeken in de kracht van poëzie.

Pawel Pawlikowski en Lukasz Żal

Liefde kan in sommige gevallen ook obsessief en destructief zijn. De film Cold War (2018) vertelt het gepassioneerde verhaal van twee personen die hartstochtelijk verliefd worden en uiteindelijk niet met elkaar, maar ook niet zonder elkaar kunnen. In dit verhaal lijkt simpliciteit zich te verwikkelen met complexiteit. Wanneer pianist Wiktor de jonge en enorm getalenteerde Zula ontmoet, is het liefde op het eerste gezicht in Sovjet-Polen. Maar door verschillende omstandigheden en de tijd waarin ze leven, wordt hun liefde belemmerd. Regisseur Pawel Pawlikowski heeft dit verhaal deels gebaseerd op zijn ouders, waar de personages ook naar vernoemd zijn. De liefde is dus niet enkel terug te vinden in het verhaal tussen de twee personages, maar ook in de persoonlijke ervaringen van Pawlikowski. In een interview vertelde cinematograaf Lukasz Żal dat volgens hem de wereld in de jaren vijftig en zestig veel eenvoudiger was: er was niet zoveel informatie, waardoor de wereld en relaties eenvoudiger leken te zijn. Het liefdesverhaal van Zula en Wiktor leeft en ademt op een totaal eigen manier, waardoor het ongetwijfeld bij elke kijker sterke emoties en herinneringen zal oproepen. Het is een persoonlijke reis waarin je iets van jezelf en iets over de liefde ontdekt.

Cold War is vanaf 23 februari in het maandabonnement te zien.

Michael Haneke

Hoe voelt het wanneer de persoon waar je al heel je leven lang van houdt, langzaam voor je ogen verdwijnt? Het is een grote angst die veel mensen door de toenemende ouderdom met zich meedragen. De film Amour (2012) vertelt het verhaal van twee gepensioneerde muziekleraren, Georges en Anne. Ze wonen vredig in een appartement in Parijs, omgeven door kunst, muziek en boeken. Al snel wordt duidelijk dat Anne te maken heeft met progressieve dementie. Georges besluit zijn belofte aan Anne na te komen en neemt de zorg voor haar op zich. Ondanks alle problemen die dit met zich meebrengt, geeft Georges zijn moed en liefde voor zijn vrouw niet op. In een interview vertelt de zeventigjarige regisseur Michael Haneke dat hij ooit moest toekijken op het lijden van zijn tante waar hij heel veel van hield. Hij wilde vooral dit gevoel van lijden onderzoeken om begrip te krijgen voor machteloosheid. Hiervoor deed Haneke drie maanden onderzoek naar slachtoffers van een beroerte, raadpleegde dokters en volgde verschillende cursussen. Op basis van deze ervaringen schreef hij het verhaal over een oud koppel dat op een pijnlijke manier door de dood heen navigeert. Amour geeft slechts een korte blik op hoe liefde haar controle verliest op de realiteit, maar het is vooral een beangstigend gevoel dat langdurige liefdesverhalen uiteindelijk ook ergens eindigen.

Amour is vanaf 26 februari in het maandabonnement te zien.

Melina Matsoukas, Lena Waithe en Tat Radcliffe

Wat als liefde langzaam ontstaat door een onrechtvaardige gebeurtenis? De film Queen & Slim (2019) blinkt uit als een poëtische liefdesrelatie tussen twee vreemden die elkaar via een online ontmoetingsplatform hebben leren kennen. Na een dramatische wending in het verhaal, proberen ze samen hun tragische lot te herontwerpen. Regisseur Melina Matsoukas realiseerde zich op een moment in haar leven dat ze al lange tijd geen liefdesverhaal had gezien tussen twee zwarte acteurs. Matsoukas wilde met Queen & Slim laten zien hoeveel verschillende factoren, zoals de geschiedenis van slavenhandel en onderdrukking, de zwarte gemeenschap uit elkaar scheuren. Het is voor haar belangrijk om tegen deze factoren in te gaan en ze op een eigentijdse manier in beeld te brengen. Voor het script schakelde ze de hulp in van Lena Waithe, die op deze manier de ruimte kreeg om verschillende onderdelen van een liefdesrelatie samen te brengen. Cinematograaf Tat Radcliffe ondersteunde Matsoukas in het creëren van een warm kleurenpalet dat zowel de passie als de hopeloosheid in de ogen van de geliefden verlicht. Queen & Slim is een verhaal over liefde, pijn en angst in een harde wereld. Een film die door iedereen gezien moet worden.

Waad al-Kateab en Edward Watts

De jonge journalist Waad al-Kateab nam in 2012 de camera vast om de protesten van haar medestudenten tegen president Assad vast te leggen. Ze bleef vijf jaar lang filmen terwijl Aleppo belegerd werd. Tijdens deze periode zag al-Kateab zichzelf niet als filmmaker, maar deed het eerder uit een gevoel van dringende noodzaak. In For Sama (2019) wordt al-Kateab verliefd op een dokter, Hamza, en zien we de bevalling en geboorte van hun eerste kind, Sama. Echter wordt het alledaagse bestaan telkens afgewisseld met de gruwelen van het allesverwoestende conflict dat in Syrië speelt. Deze documentaire is een liefdesbrief van al-Kataeb aan haar dochter, over het leven en de oorlog in Aleppo. In eerste instantie gaat For Sama over de weigering van een vrouw om gecensureerd te worden. Het is een documentaire tegen ontkenning, verlating en stilte. Maar daarnaast is het ook een verhaal van hoop en liefde. Een verhaal van meerdere verweven liefdesverhalen, zoals de liefde tussen de getrouwde koppels, de liefde tussen vrienden, en de liefde van een moeder en vader voor hun pasgeboren kind middenin een conflict. Deze liefde wordt ondersteund door een passie voor het voortbestaan en de vrijheid van Syrië. Filmmaker Edward Watts hielp al-Kateab bij het monteren van al haar beeldmateriaal om uiteindelijk de vorm van een dialoog tussen moeder en dochter te creëren. Deze pijnlijke maar hoopgevende documentaire grijpt je vanaf het eerste moment vast, en het laat je niet meer los.

Bing Liu

Liefde is niet enkel terug te vinden tussen twee mensen, maar kan ook ontstaan uit een passie voor iets. Deze vorm van liefde wordt zichtbaar in de documentaire Minding the Gap (2018) van Bing Liu, een jonge regisseur die op een intieme en persoonlijke manier onderzoekt hoe skateboarden een ontsnapping kan zijn voor hem en zijn vrienden. Liu filmde al op jonge leeftijd zijn twee goede vrienden, Keire en Zack, die van de ene plek naar de andere plek skateboarden. Hij zou uiteindelijk deze beelden aan elkaar monteren om de beste tijd van hun leven te onthouden. Maar achter deze beelden schuilt de pijnlijke en harde realiteit van het opgroeien in gewelddadige huishoudens. Skateboarden, met vallen en opstaan, vormt voor deze tieners een redding om de rest even te vergeten. Toch blijft de tijd nooit stilstaan, want ze zijn allemaal op weg naar volwassenheid. Liu besluit om het filmen van zijn vrienden en de omgeving voort te zetten. Met Minding the Gap probeert hij verklaringen te vinden voor de gebeurtenissen die zich hebben plaatsgevonden in hun tienerjaren en bevraagt hij op welke manier geweld zich kan herhalen in de volgende generaties. Dankzij Liu’s documentaire krijgen zijn vrienden en familieleden de nodige ruimte om op de meest hartverscheurende momenten van hun leven te reflecteren.

Minding the Gap is vanaf 19 februari in het maandabonnement te zien.