Nothing But the Sun

Filmmaakster Arami Ullmón stuitte per ongeluk op het “verstopte” Ayoreo-volk, maar was meteen gegrepen door de strijd, de geschiedenis en de tradities van de bevolkingsgroep. Na contact te hebben gelegd met onderzoeker Benno Glauser kwam Ullman in gesprek met Mateo Sobode Chiqueno, wiens ouders omkwamen bij de desastreuze binnenkomst van de westerse missionarissen in de jaren ‘50. Ullmóns insteek voor Nothing But the Sun was om Benno en Matteo te volgen in hun streven om de beschaving te redden en in leven te houden. Toen Ullmón per toeval ontdekte dat Mateo al sinds de jaren ‘70 zijn eigen cultuur aan het archiveren was, juist met de technologische middelen die ‘the whites’ hadden opgedrongen, was de filmmaakster meteen geraakt door zijn verhaal. Samen met Mateo ging ze in gesprek met de overlevende Ayoreo om nog een laatste poging te doen de verhalen, talen en tradities een waardige plek in de geschiedenis te geven.

Het innerlijke conflict over hun eigen rol binnen de overname van de Ayoreo-beschaving leeft bij zowel Mateo als bij enkele van zijn vertellers. Zo had een van de sprekers een cruciale en betreurenswaardige schakelpositie bij de introductie van de ‘the whites’ en hun westelijke, besmettelijke ziektes aan het leefgebied van de Ayoreo. Ziektes waar de Ayoreo onbeschermd tegen waren en die het overgrote deel van de beschaving het leven kostten - waaronder de ouders van Mateo.

Enkele dorpsgenoten zijn content met de westelijke ontwikkelingen die nu geïntegreerd zijn in elke vezel van hun leven, maar de gevoelens van pijn, rouw, boosheid en onrechtvaardigheid van de meerderheid overheersen en overschaduwen enige positieve interpretatie. De generatie die Mateo spreekt, tekent een hartverscheurend beeld van de komst van de westelijke missionarissen. Gestript van hun land, gescheiden van hun ouders en geliefden en onrechtvaardig behandeld als ‘de ander’... Herinneringen uit die donkere periode blijven de levens van de Ayoreo tekenen. De herkomst van de op cassettes verzamelde talen en tradities stromen nog door de aderen van de ouderen, maar zullen snel genoeg alleen nog op de verstofte bandjes te vinden zijn.

Ullmón creëert met haar zorgvuldige cinematografie een metaforische beeld van de verdwenen natuur en de eveneens verdwenen Ayoreo. Ver weg van de prachtige bossen die ze ooit hun thuis noemden, nu opgekocht door particulieren, resideren de Ayoreo in compleet uitgedroogd en praktisch onbewoonbaar gebied. Deze esthetische beelden van een plek zo vervreemdend, zo onvergelijkbaar met hun oude paradijs visualiseren de pijnlijke rode draad verweven door Nothing But the Sun; het onomkeerbare verlies van origine, familie, herkomst en vooral van een thuis.