Werk ohne Autor

Gerhard Richter werd in 2004 door de Britse krant The Guardian benoemd tot ‘meest succesvolle kunstenaar van het moment en misschien wel de Picasso van de 21ste eeuw’. Alleen dat lijkt ons al reden genoeg om een biografische film over hem te maken. Maar het ijzersterke Werk Ohne Autor, dat losjes is gebaseerd op het leven van Gerhard Richter, laat zien dat Richter’s onvoorstelbare levensverhaal bijna net zo bijzonder is als zijn kunst. We kennen weinig verhalen waarin zó veel toevalligheden zitten als in dat van Gerhard Richter. Of was het allemaal geen toeval…?

Zoals gezegd, is Werk Ohne Autor gebaseerd op het leven van Gerhard Richter. Losjes wel, want de kunstenaar wordt niet genoemd in de film. In Werk Ohne Autor gaat het namelijk om jonge kunstenaar Kurt Barnert. Het zal dan ook Kurt’s verhaal zijn dat we de komende drie uur gaan volgen - en niet per se dat van Richter. Maar weten dat het verhaal van Werk Ohne Autor voor een deel waargebeurd is, geeft de film wel net dat tikje extra.

Kurt groeit tijdens de Tweede Wereldoorlog op als kunstzinnig kind in Dresden, een prachtige stad in het Oosten van Duitsland. Al snel komen we erachter dat Kurt’s familie niet helemaal achter de ideeën van Nazi-Duitsland staat, maar natuurlijk werd dit niet van de daken geschreeuwd. Het is wel de reden dat Kurt tijdens de oorlog tijdelijk bij zijn tante Elisabeth woont en niet bij zijn vader, dat zou te gevaarlijk zijn. Tante Elisabeth is beeldschoon, liefdevol, creatief en soms helaas ook wat warrig in haar hoofd. Helaas, want dit was ten tijde van de oorlog genoeg reden om haar ten dode op te schrijven en naar een vernietigingskamp te sturen. We weten dat dit soort vreselijke, ondenkbare dingen destijds gebeurden. Maar waar we vaak minder aandacht aan besteden, is de reis naar de kampen toe. Wie gaf precies het order om een persoon daarheen te sturen? Waarom werd juist deze persoon weggestuurd? Deze vragen blijken van essentieel belang in het leven van Kurt.

Hoe moeilijk het ook moet zijn geweest voor Kurt (en iedereen die is opgegroeid tijdens de oorlog), hij moest naderhand door met zijn leven. Hij startte een opleiding op de kunstacademie en werd verliefd, smoorverliefd zelfs. Vanaf hun eerste ontmoeting zijn Ellie en Kurt onafscheidelijk - liefde op het eerste gezicht bestaat dus echt. Ellie is openhartig, getalenteerd en zo mooi dat het bijna onromantisch is (volgens Kurt), maar helaas is haar vader, professor Carl Seeband, dit allemaal niet. In tegenstelling tot Ellie is professor Seeband namelijk egoïstisch, achterbaks en gevormd door zijn verleden.

Waarom Seeband dit allemaal is en wat het precies met Kurt te maken heeft, kunnen we niet weggeven. Dat zou namelijk de hele film voor je verpesten, maar geloof ons als we zeggen dat je deze film wilt zien. Werk Ohne Autor is een verbijsterend, magistraal hoogstandje dat al je zintuigen zal blijven prikkelen tot op de laatste seconde.

Geschreven door Nikki Nilwik